GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

  Pierwsze transakcje papierami wartościowymi miały miejsce kilkaset lat temu. Rolę parkietu giełdy pełniły kawiarniane stoliki, przy których kupujący i sprzedający wymieniali miedzy sobą papierowe akcje na gotówkę. W przedwojennej Polsce istniało kilka giełd, na których handlowano papierami wartościowymi. Najważniejszą z nich była Warszawska Giełda Kupiecka, która powstała w 1817 roku. Pod zmienioną nazwą i z przerwą spowodowaną I Wojną Światową, przetrwała ona do 1939 roku. Dopiero w 1990 roku zaczęły pojawiać się w Polsce pierwsze giełdy towarowo-pieniężne, które faktycznie były porozumieniem pośredników towarowych oraz minigiełdami papierów wartościowych. Jedyna istniejąca obecnie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie zainaugurowała swoją działalność w kwietniu 1991 roku. Początkowo giełda znajdowała się w stadium uśpienia. Dopiero w drugim kwartale 1993 roku kursy wzrosły o 152% co stanowiło rekord światowy.

Wszystkie notowane na Warszawskiej Giełdzie papiery wartościowe istnieją tylko w formie niematerialnej, tzn. kupujący otrzymują wyciągi, podobne do bankowych wyciągów o stanie konta. Wszystkie dokonywane transakcje są rejestrowane w Centralnym (Krajowym) Depozycie Papierów Wartościowych.

Jest podzielony na cztery segmenty:

1. pieniężny - rynek instrumentów krótkoterminowych. Termin wymagalności - max 1 rok. Np. bon skarbowy. Celem uzyskania kapitału na rynku pieniężnym jest utrzymanie płynności finansowej.
2. kapitałowy - rynek instrumentów o dłuższej wymagalności (powyżej 1 roku). Ma charakter inwestycyjny => kapitał jest pozyskiwany na cele rozwojowe.
3. Walutowy - transakcje walutowe. Rola przy kontraktach terminowych - w EURO.
4. instrumentów pochodnych - transakcje kontraktami terminowymi i opcjami. Celem jest zabezpieczenie przed ryzykiem.

EMITENT - każdy podmiot, który jest upoważniony do emisji papierów wartościowych. Każda spółka akcyjna emituje akcje.

Na rynku finansowym wyróżniamy trzy rodzaje transferów:

• bezpośrednie - inwestor bezpośrednio lokuje swój kapitał finansowy w papiery wartościowe, sam wykupuje te papiery od emitenta;
• pośrednie - inwestor lokuje swój kapitał oraz nabywa papiery wartościowe przez pośrednika, zwanego brokerem);
• przez instytucje finansowe (fundusze inwestycyjne) - inwestor lokuje swój kapitał finansowy w papierach wartościowych. Jednak wszystkie transakcje między inwestorem a emitentem odbywają się przez pośrednika specyficznego (jakim jest instytucja finansowa), który zamiast papierów wartościowych, daje nam udział w funduszu (jednostki finansującej)
.

RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

1. rynek pierwotny - rynek nowej emisji (publiczny oraz prywatny);
2. rynek wtórny - rynek obrotu wyemitowanych papierów wartościowych:
   • publiczny (jest regulowany) - giełdowy WGPW S.A. (bardziej restrykcyjne wymogi by się na nim znaleźć) oraz pozagiełdowy CETO S.A. - Centralna Tabela Ofert (mniej restrykcyjne wymogi wejścia na rynek, ale większe ryzyko inwestycyjne);
   • prywatny - stanowi bardzo małą część. Są to transakcje z pominięciem giełdy papierów wartościowych
.

KDPW - Krajowy Depozyt papierów Wartościowych - instytucja depozytowo-rozliczająca. Koduje papiery wartościowe, przechowuje, rozlicza.

KPWiG - Komisja Papierów Wartościowych i Giełd - instytucja typowo nadzorcza. Wydaje pozwolenia na wejście do publicznego obrotu, bądź też do wycofania. Nadzoruje działalność pośredników (maklerów, doradców inwestycyjnych), ma prawo do nakładania sankcji na emitentów (wymierza kary).

Rola giełdy w gospodarce rynkowej:

• pozyskiwanie i alokacja kapitału (pozwala na lokowanie nadwyżek oraz uzyskiwanie kapitału na inwestycje);
• wycena kapitału (wycena wartości przedsiębiorstw);
• zróżnicowanie form oszczędzania (dywersyfikacja kapitału, dywersyfikacja ryzyka);
• barometr gospodarki (giełda jest taka jak gospodarka).

Giełda jako mechanizm finansowania

• dematerializacja papierów wartościowych (tylko i wyłącznie zapis elektroniczny na koncie; wirtualne muzeum papierów wartościowych Polski) - w celu sprawnego i bezpiecznego obrotu;
• obrót elektroniczny (WARSET) - śledzenie sesji w czasie rzeczywistym; 5 dni w tygodniu, a nie jak kiedyś dwa; system dorównuje giełdom europejskim;
• rynek kierowany zleceniami.

WIG - Warszawski Indeks Giełdowy - obejmuje wszystkie spółki notowane na giełdzie, około 200-210 spółek. (WIG 20 => 20 największych spółek).

TRENDY NA RYNKACH ŚWIATOWYCH I ICH MOŻLIWY WPŁYW NA GPW

1. uwarunkowania działalności giełd europejskich:
   • integracja europejska (wprowadzenie EURO, harmonizacja regulacji w ramach UE),
   • postęp technologiczny (obrót elektroniczny),
   • konkurencja (niekorzystna),
   • procesy marginalizacji małych rynków lokalnych i względny spadek zainwestowania małymi spółkami;
2. działania podejmowane przez giełdy:
   • sojusze i porozumienia między giełdami oraz instytucjami rozliczającymi,
   • przemiany struktury własnościowej (łącznie z upublicznianiem).

Giełda Warszawska w procesie integracji europejskiej

• nowoczesny system obrotu,
• solidne podstawy rynku i regulacje zharmonizowane z regulacjami UE,
• duży rynek potencjalnych inwestorów,
• różnorodność instrumentów finansowych,
• potencjał rozwojowy rynku.

Efektywność informacyjna rynku
Prawo do zapewnienia rzetelnej i prawdziwej informacji inwestora - potrzebnej przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Rynek efektywny to taki, który zapewnia rzetelną informację.
W Polsce emitenci mają określone obowiązki informacyjne wobec inwestorów => informowanie inwestora o wszystkich istotnych zmianach w spółce, mających lub mogących mieć wpływ, na cenę papierów wartościowych.
Np. zmiany w zarządzie, negocjacje z partnerem strategicznym, zmiana profilu działalności, zamierzenia co do nowych emisji papierów wartościowych, informacje o podjętych zobowiązaniach.
Udostępnianie pełnego sprawozdania finansowego (co najmniej raz do roku).