Wykład X - 10.11.2004r.
W rzeczywistości chodzi o granice samego prawa NIE MA PRAWA PRZED WYKŁADNIĄ.
Prawidłowa wykładnia powinna się mieścić w granicach możliwego znaczenia językowego.
Problem wykładni to przeformułowanie dyrektyw II stopnia.
Wśród nich wyróżnia się (Wróblewski):
a) dyrektywy procedury
b) dyrektywy preferencji
Ad a) dwa modele:
1. subsydiarności - zgodnie z tym modelem wykładnia służy do wyeliminowania wątpliwości.;
jeśli otrzymujemy jasne rozumienie to nie można sięgać do innych wykładni;
nie dochodzi do kolizji typów wykładni
jeśli wykładnia nie prowadzi do jasnych rozwiązań to sięgamy do dyrektyw pozajęzykowych
a. tworzymy katalog rozumień
b. wg dyrektyw pozajęzykowych dokonujemy wyboru
c. nie dochodzi do kolizji.
I. wykładnia językowa
II. wykładnia systemowa
III. wykładnia celowościowa
- subiektywna
- obiektywna
Tu istnieje możliwe znaczenie językowe.
2. zupełności - z założenia stosujemy wszystkie dyrektywy
3.
To może to prowadzić o kolizji i wtedy sięgamy do dyrektyw preferencji ( interpretator musi zastosować wszystkie sposoby rozumienia by nie przeoczyć istotnych szczegółów -DWORKIN, LARENZ, SAVIGNY
Możliwe znaczenie językowe nie prowadzi do rozróżnienia kanonu wykładni.
To po prostu kolejna reguła dokonywania wykładni.
Ad b) I. wybór możliwych znaczeń:
Nie da się ustalić takiego katalogu interpretator działa swobodnie;
To pytanie o reguły preferencji można rozstrzygnąć w oparciu o jeden z dwóch modeli:
1. w literaturze przedmiotu i orzecznictwie: dyrektywy językowe zawsze mają pierwszeństwo (POLSKA)
2. w literaturze prymat wykładni celowościowej (POZA POLSKĄ)
przepis jako realizacja określonych celów Prawodawcy nie chodziło o to co powiedział
hierarchia celów
II. preferencje prima facie:
- rozstrzygnięcie hierarchii może być dokonywane w oparciu o dyskurs praktyczny;
- pierwszeństwo językowa względne:
pierwszeństwo ma wykładnia językowa chyba że istnieją inne mocniejsze argumenty na rzecz innego rozumienia.
Możliwe znaczenie językowe nie stanowi granicy wykładni, może być przełamane
Koncepcje językowe (2 modele):
1. model analityczny
2. model dekonstrukcyjny
Pierwsze kryterium rozróżniające
Ad. 1. w tym modelu przyjmuje się preinterpretacyjne znaczenie wyrażeń (znaczenie istnieje zanim się zabieramy do tego) Prawnik dokonujący interpretacji USTALA znaczenie.
Ad. 2. nie ma znaczenia przed interpretacją; to prawo staje się dopiero w trakcie procedury interpretacyjnej
"Sędzia związany ustawą jako ciągiem znaków i ma stworzyć określone znaczenie"
Drugie kryterium - ustalenie znaczenia:
Ad 1. wyróżnia się trzy metody:
- przez odwołanie się do słowników ( hierarchia słowników) to tylko przykładowe wyliczenie użyć danego słowa i nie rozstrzyga dopuszczalnego znaczenia
- sięganie do własnej kompetencji językowej PRZECIW:
* OTWARTOŚĆ JĘZYKOWA
* ROZBIEŻNE INTUICJE JĘZYKOWE
- empiryczne ustalenie znaczenia rozumienia badania w danej społeczności
Ad 2. KRISTENSEN "język jest rynkiem na którym płaci się argumentami"
odróżnia się procedurę ustalania i ustanawiania (ma charakter twórczy i ta argumentacja nie ma charakteru semantycznego)
Trzecie kryterium:
Ad. 1 Przyjmuje się coś takiego jak jednoznaczność językowa, i nie ma wątpliwości
Ad. 2. Przyjmuje się, ze nie istnieje coś takiego jak jednoznaczność językowa; reguły języka płynnie przechodzą w znaczenie pozajęzykowe i nie może znaczyć o jednoznaczności; jednoznaczność ma charakter prawniczy a nie semantyczny;
To wszystko odnosi się do praktyki stosowania prawa;
Rozróżnienie argumentacji semantycznej i pozasemantycznej jest niemożliwe;
CZY TEN PRZEPIS MA OKREŚLONE ZNACZENIE = CZY TEN PRZEPIS POWINIEN TO ZNACZYĆ
Różnego rodzaju wartości związane z prawem
Bez przyjęcia jakiejś metody ważenia wartości nie jesteśmy w stanie wybrać właściwego znaczenia.
Główne wartości:
1/ zasada podziału władzy
2/ zasada związana sędziego ustawą
3/ wymóg demokracji
Naczelną wartością:
1/ Pewność prawa
Słowo prawo jest równoznaczne z pewnością.
W nauce prawa:
Musimy przyjąć, że granica prawa istnieje bo nie można by mówić o pewności prawa.
Aspekt pewności: Ochrona zaufania.
- zakaz naruszenia usprawiedliwia przewidywania podmiotu prawa do jego swojej sytuacji prawnej;
ta ochrona musi oznaczyć ochronę pewnego niedoskonałego rozumienia przepisu prawnego ( jakiekolwiek rozumienie usprawiedliwione treścią )
wykładnia prima facie:
Pierwsze intuicyjne rozumienie przepisu prawnego "na pierwszy rzut oka"
Np.: nie można wyciągać konsekwencji wobec osoby, która rozumie przepis nieoczywiście błędnie.
Ważenie wartości: argumentacyjno-dyskursywne znaczenie wykładni
Każda hipoteza dotycząca przepisu to głos w dyskusji;
Wybór hipotezy - to ważenie wartości
RADBRUCH I ALEXY - wyróżniają 4 wartości (ideały prawnicze):
1. ideał prawa jako argumentu sterowania zachowaniami (pewność, bezpieczeństwo, przewidywalność -. Ideały pewności)
2. ideał prawa jako system - wymogi koherencji - z wykładni celowościowej
3. ideał prawa jako działania celowego - z wykładni celowościowej
4. ideał ogólności prawa - sprawiedliwość formalna - "podobne podobnie"
efektem wykładni są wątpliwości by powstały hipotezy interpretacyjne
HIPOTEZY WARTOŚCI
Wybór możliwy przy ważeniu:
1. w ramach jednej hipotezy interpretacyjnej
2. w ramach wyboru hipotezy
Ważenie powinno być zrelatywizowane do poszczególnych gałęzi prawa.
Jeśli mamy kilka hipotez to wybór jednego z rozwiązań/rozumień przepisu.
KORZYŚCI MODELU DYSKURSYWNEGO:
1) dokonać identyfikacji wartości
2) zastępuje model oczywistej jasności prawa modelem kolizji prawa - prawo nie jest koherentne
3) ujawnione zostają procesy decyzyjne:
4) umożliwia kontrolę rozstrzygnięć
5) element skuteczności argumentacyjnej ( Ważnej)
Jeden główny problem, który rodzi pierwotny pozytywizm polega na kłopotliwym z punktu widzenia metodologicznego uzasadnienia obowiązywania prawa pozytywnego zdaniami opisującymi układ polityczno-prawny
- osiągnięcia filozofii analitycznej
- paradoks bandyty - problem wyjaśniania przymusu
- naiwność w podejściu do formalizmu
|
