Wykład XIII - 8.12.2004r.
BEZSTRONNOŚĆ
I. POJĘCIE BEZSTRONNOŚCI
1. Bezstronność
Publikacji nie ma, uznaje się to za oczywistość.
"NIE WOLNO BYĆ BEZSTRONNYM , BO TO PROWADZI DO ODHUMANIZOWANIA DECYZJI"
DEF.: bezstronność to pewna ocena; co jest jej przedmiotem??
Wg słowników: bezstronny to obojętny, neutralny, niezainteresowany, wolny od uprzedzeń, nieuzasadnionej krytyki, obiektywny;
a) to ocena/cecha przypisywana
Stronniczość to cecha pewnych osób (podmiotów) , ponieważ bezstronność pewnych osób nie jest wskazana, wręcz niepożądana
wg judykatury niemieckiej - trudno by arbiter był stronniczy
kwestia roszczenia o bezstronność
b) bezstronność przypisywana jest pewnym procedurom;
zasada wysłuchania drugiej strony;
stworzyć sytuację bezstronności, by stwarzała warunki do zachowania bezstronności;
c) wyraźna różnica między bezstronnością procedury, a asymetrią procedury;
np.: karne, pracownicze, nakazowe ZNALEŹĆ RÓŻNICE
d) bezstronność prawa materialnego, pewnych reguł rozumienia
i. bezstronność procedury ustawodawczej; np.: lobbing
ii. samo prawo ma być bezstronne - równe traktowanie adresatów; np.: 3852 §2 kc
e) ocenianie decyzji, rozstrzygnięć
2. Roszczenie o bezstronność
a) ocena zabarwiona jest emocjonalnie
roszczenie o uzasadnienie;
kodeksy etyki zawodowej;
b) UZASADNIANIE NA 4 SPOSOBY:
1) Uzasadnienie analityczne lub logiczne - poprawne zastosowanie norm
HART: jeśli z normy prawa wynika A-> B to ma orzec A;
Wymóg bezstronności wynika z zastosowania normy; uzasadnienie wynika z normy;
2) Uzasadnienie mające oparcie w obowiązujących przepisach prawnych
3) Uzasadnienie moralne - niezależne, obiektywne, nieemocjonalne; KURT WEIL
4) Uzasadnienei pragmatyczne - przekonanie o bezstronności arbitra to warunek akceptacji jego rozstrzygnięcia przez audytora
c) TREŚĆ ROSZCZENIA:
bycie bezstronnym to zakaz kierowania się określonymi motywami;
to metanorma - racja wykluczająca; zakaz używania określonych racji, a to jest uzależnione od wyborów które każdy musi wykonać.
Motyw jest względny: w jednej sytuacji może być bezstronny, w innej stronniczy
Ocena zależy od punktu odniesienia, kryterium;
Np.: konkurs piękności, przyjmowanie na studia
d) OBOWIĄZEK OGRANICZA SIĘ DO:
1. Wymogu podjęcia określonych decyzji w sytuacji bezstronności; nie pozostaje z podmiotem w jakichś relacjach
2. Przedstawienia odpowiedniej argumentacji przez arbitra
e) WNI OSKI:
1. Kontrola bezstronności arbitra może byś przeprowadzona na początku postępowania;
2. Kontrola bezstronności może być przeprowadzona po wydaniu rozstrzygnięcia przez analizę argumentów
To, co się dzieje w trakcie wydania decyzji może być tylko wydany wobec tego apel o bezstronne działanie.
3. Bezstronność w różnych modelach stosowania prawa.
a) sylogistyczny
Jeśli a b, to a b.
Rola bezstronności w modelach argumentacyjnych;
HART: "bezstronność to przewodnik"
Wnioski: 1. Ideał bezstronności: zakaz kierowania się cechami podmiotu -> jest praktycznie nieosiągalny
HERR - Archanioł i Robol ( robole podlegają ograniczeniom, słabością< przekonanie, doświadczenie życiowe, stereotypy to cechy indywidualizujące >
2. Bezstronność to nie jest postawa neutralności; bezstronność zakłada dokonywanie aksjologicznych wyborów;
bezstronność to koń trojański - przemyca jedne wartości na rzecz drugich; bezstronny bo zrobił to co akceptują.
II. FUNKCJONOWANIE BEZSTRONNOŚCI W PRZEPISACH PRAWNYCH.
Grupy:
A. przepisy zapewniające "sytuację bezstronności" arbitra w ramach danego postępowania,
B. przepisy tworzące ogólne instytucjonalne warunki do podejmowania rozstrzygnięć,
C. przepisy ustanawiające kryteria określenia sytuacji prawnej podmiotu,
D. przepisy zawierające skierowany do pewnych klas adresatów zakaz postępowania bezstronnego;
E. przepisy zawierające skierowany do pewnych klas adresatów zakaz podejmowania czynności mogących rodzić wątpliwości do bezstronności,
F. przepisy zawierające prawo do bezstronności.
Ad A. ma spajać, eliminować subiektywizm, popierać obiektywizm
iudex suspectus - wyłączające
iudex inhabilis - inne okoliczności
- A40 kpk
- A48 kpc
- A59 NSAu
- o zamówieniach publicznych
- zamówieniach biegłych rewidentach
- NIK
- A4 o komisji śledczej
Chodzi o wykluczenie:
- osobiście zainteresowanych w wyniku sprawy
- więzy rodzinne ze stroną
- występ. w tej sprawie w innej roli
- stosunek zależności służbowej ze stroną lub inny stosunek zobowiązaniowy
te przepisy pełnią podwójną rolę:
1. eliminują najczęstsze i najbardziej oczywiste przyczyny prowadzące do kierowania się przez arbitra niewłaściwymi racjami
2. tworzą podwójny rodzaj zaufania
i. zaufanie tego kogo dotyczy rozstrzygnięcie
ii. akceptacja przez audytorium zewnętrzne
Ad B. to przepisy:
- które gwarantują niezawisłość sędziowską
A178 Konst.- niezawisłość,
A180 Konst. - nieusuwalność
- kolegialność podejmowania rozstrzygnięć (wg Tobora sprzyja bezstronności)
A 28-30 kpk
A 47 kpc
- instancyjną kontrolę rozstrzygnięć
A176 Konst.
- wymóg uzasadnienia
- wymóg jawności
- sposób wyznaczania arbitrów
Ad. C.
- nakaz równego traktowania:
A49 kpc - przeglądana akt sprawy
A 406 kpk - zasad i kolejności udzielania głosu
kpa - zawiadamiania wszystkich osób będących stronami
- dopuszczenie stosowania
A 5 kpc - pouczanie stron,
Zamówienia publiczne - wybieranie ofert.
Te przepisy wykluczają odmienne potraktowanie podmiotów i wykluczają postawienia zarzutu stronniczości;
Ad. D.
- odwołanie rozstrzygnięć przez arbitra
- rzeczoznawca
- nauczyciel akademicki - bezstronnie ocenia
- ustalenia w postępowaniu dyscyplinarnym
Ad. E.
- sędziemu nie wolno należeć do stronnictw politycznych
- zakaz zachowania, które mogłoby świadczyć o braku bezstronności
kodeksy etyki zawodowej:
wobec sędziego : wydawane przez Krajową Radę Sadowniczą i przez Stowarzyszenie IUSTITIA:
- sędzia powinien unikać kontaktów osobistych ekonomicznych
- zakaz przyjmowania korzyści
AD. F.
A45 Konst. - każdy ma prawo do sprawiedliwego procesu; zasada fair trial w kpk
|
