Wykład VII - 19.10.2004r.
Reguły, a zasady.
1) charakterystyka podziału
2) wyważanie wartości
ad.1) R. Dworkin - amer.
R. Alexy - niem.
Występują różne podziały zasad prawa.
Oni proponują inny podział.
Czysty klasyczny podział o wartości heuretystycznej.
To podział przepisów prawa na reguły i zasady.
Przepis jest albo regułą albo zasadą.
To jest tylko modelowy podział, charakter reguł albo zasad przyjmuje się w zależności od interpretacji.
Np.:
lex retro non agit
lex specialis
ius cogens ius dispositivi
wyjątków nie można interepretować rozszerzająco, ale co jest wyjątkiem.
Każdy przepis jest regułą albo zasadą w zależności od kontekstu.
Można podać szereg różnic między regułami, a zasadami: (4 ważne):
1) różnice w sposobie stosowania
REGUŁA:
Dworkin: reguły to przepisy stosowane - wszystko albo nic; jeśli norma obowiązuje to ma skutek, jeśli nie obowiązuje to nie ma skutku
Alexy: reguły to przepisy, które mogą zostać wypełnione albo niewypełnione, 3 możliwości nie ma;
Np.: Kto zabija podlega karze, Testament to dokument, który zawiera własnoręczny podpis.
ZASADA:
Dworkin:
Alexy: zasady to przepisy optymalizujące, nakazujące realizację pewnego stanu rzeczy w możliwie najwyższym stopniu z uwagi na prawne i faktyczne możliwości:
Np.: zasada prawdy obiektywnej
- w miarę prawnych możliwości, to znaczy, ze zawsze występuje jakieś ograniczenie, np.: inne przepisy
- w miarę faktycznych, np.: czas, pieniądze
Zasady wyrażają pewną idealną powinność i powinny być spełnione w możliwie najwyższym stopniu, np.: klauzula generalna np.: dobro dziecka.
2) kwestia kolizji:
REGUŁA:
Jeśli kolizja reguł to jedna deroguje drugą w oparciu o stosowane reguły kolizyjne, np.: lex specialis derogat legi general
ZASADA:
Jedna zasada nie deroguje drugiej. Zasady mogą być spełnione częściowo i można realizować dwie naraz.
Np.: Zasada bezpośredniości i zasada szybkości procesu - jedna nie może wykluczyć drugiej,
Zasada ochrony prywatności i zasada prawa prasy
Zasada rozwoju i zasada ochrony środowiska - to tworzymy Zasadę zrównoważonego rozwoju
3) specyficznej cechy zasad
zasady posiadają pewną cechę, której pozbawione są reguły, maja cechę ważności, doniosłości, wymiar który pozwala stosować jedna zasadę w większym inna w mniejszym stopniu.
4) cecha obowiązywania
Tutaj między Dworkiem i Alexym drogi się rozchodzą:
Zgadzają się, iż reguły obowiązują gdy spełniają test pedigry
System składa się z reguł pierwotnych i wtórnych.
Hart uważa, iż gdy system składałby się tylko z pierwotnych to był by wadliwy i nie wiadomo by było co jest prawem.
Pojawia się kwestia reguł uznania:
Np.: - jeśli od Parlamentu to prawem jest.
- W Polsce art.87 Konst. Stanowi co jest prawem.
Dworkin twierdzi, że zasady obowiązują kiedy spełniają dwa dodatkowe kryteria.
- instytucjonalnego poparcia tzn. że jest de facto stosowany
- odczucia odpowiedzialności ( jest to związane z panującą moralności polityczną)
np.: z zasadą nie czerpania korzyści z przestępstwa
Wg Dworkin'a o tym, co jest prawem możemy zdecydować po podjęciu decyzji.
Reguły -> test pochodzenia
Zasady -> problem stosowania- można przyjąć, że tez test pochodzenia albo ta druga metoda.
Np.: lex retro non agit nie wynika z tekstu konstytucji, ale wg TK wynika z tekstu; w kc i kk - dotyczy stosowania;
NA EGZAMINIE MIEĆ SWÓJ PRZYKŁAD!!!
Rozstrzyganie kolizji zasad
Np.: ochrony prywatności i wolności informowania
1. pewność prawa - by zredukować złożoność, bo powinna pozwalać przewidywać co się stanie
w kolizji
2. sprawiedliwość prawa -
pewne kolizje rozstrzygane są przez ustawodawcę np.: określa dopuszczalną emisję gazów
a jeśli prawodawca nic nie robi:
- gdy nie przewidział konfliktu
- gdy rozmyślnie pozostawił organom swobodę decyzji.
Problem: czy rozstrzyganie można oprzeć na kryteriach intersubiektywnych, czy zupełna dowolność, czy czemuś podlega (tzn. jest uzasadniona)
Należy zwrócić uwagę na to, ze kolizja to pewne wartości prawne:
I ETAP - próba abstrakcyjnego określenia hierarchii dóbr
II ETAP - podejmowanie rozstrzygnięcia w oparciu o pewne kryteria.
|
