Wykład VI - 5.05.2004r.
wykładnia celowościowa - sami musimy ten cel ustalić
3) wykładnia systemowa - można znaleźć szereg argumentów, jako wyodrębnienie jej jako specyficznej wykładni
wg. Prof. Nowackiego - część tych argumentów można przyporządkować do wykładni językowej, a część do celowościowej
Nie należy jej wyodrębniać, dlatego , że judykatura i nauka uparcie się jej trzymają.
Ta wykładnia pojawia się w tysiącach orzeczeń
Np.: " nie można interpretować tego w oderwaniu od pozostałych przepisów"
Występuje tu szereg dyrektyw:
- związane z wzrastająca rolą konstytucji w systemie prawa - art. 8.2 - bezpośrednie stosowanie konstytucji i działalność TK
2 konkretne dyrektywy:
nakaz interpretacji prawa zgodnie z konstytucją, interpretując przepisy należy mieć na uwadze przede wszystkim przepisy konstytucji
szerzej to - nakaz respektowania hierarchii aktów normatywnych
TK: to normy konstytucyjne narzucają kierunek wykładni przepisów innych aktów normatywnych
Porównujemy znaczenie przepisów aktów niższego rzędu z konstytucją.
nakaz dokonywania interpretacji zorientowanej na konstytucję
tu konstytucja to też system wartości - uzasadnienie aksjologiczne.
Staramy się uzasadnić wybory powołując się na wartości zawarte w konstytucji:
- równość
- wolność
art. 31.3 - tzw. Zasada proporcjonalności
Wg. TK - proporcjonalnie to - koniecznie, adekwatnie, proporcjonalnie sensu stricto
Ta zasada szczególny nacisk kładzie na osiągniecie celu i środka jego rozstrzygnięcia.
Jeżeli jest możliwość wykładni na kilka różnych sposobów, to wybieramy najkorzystniejszy dla podmiotu.
Na egzaminie należy podać PRZYKŁAD
Np.: jeżeli policjant zatrzymuje nas na drodze, to tez może nas pouczyć, a nie od razu wymierzać kary
- zasady prawa (prawne)
Te judykatura, doktryna uważa za najważniejsze.
Te zasady - przepisy najważniejsze - ich wyróżnienie prowadzi do tzw. Przewartościowania systemu prawa.
Dokonując wykładni mamy brać pod uwagę te zasady prawa;
Szczególnie w przypadku kolizji przepisów prawnych
- zastosowanie norm kolizyjnych, tu duża jest rola interpretacji - należy dokonac takiej interpretacji , by takiej kolizji nie było
- Tu właśnie szczególną rolę odgrywają te zasady.
Kolejne określone dyrektywy:
Inkorporacja prawa wewnętrznego powinna być zgodna z normami prawa międzynarodowego, wspólnotowego - art.87
Nie można interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do powstania luk w prawie
Każda luka musi być między 2 wielkościami:
- stanem wymaganym
- z stanem faktycznym
np.: na egzaminie - otrzymuje się pałę za lukę miedzy tym co umiemy, a tym co jest wymagane
Luka to coś między tym co jest, a tym co być powinno.
2 przykłady:
Są dwa rodzaje luk:
1- możemy coś tam zrobić (rzeczywistość)
2- nic nie możemy zrobić (aksjologiczne)
Ad1. Luka w prawie występuje, gdy dla określonego stosunku społecznego brak jest normatywnego uregulowania, ale ten stosunek nie jest prawnie obojętny
Ad.2 aksjologiczne - w sytuacji, gdy ustawodawca celowo nie uregulował pewnej kwestii, nie uznaje się tego za lukę
Skąd wiemy, ze w określonej normie ustawodawca celowo czegoś nie uregulował??
W obu tych przypadkach - to, czy istnieje luka - jest zrelatywizowane do ocen osób stwierdzających lukę
- mają więc charakter oceniający
Porównując nasz wyobrażony model z tym co jest, dopiero wtedy możemy stwierdzić, ze istnieje luka.
Jeżeli chcemy z czymś wiązać skutki prawne, to powiemy, że to prawnie doniosłe, bo musimy to poprawić.
- luki extra lege
Jeżeli nie chcemy tych skutków z czymś wiązać, to znaczy, że to zostało celowo pominięte
- tzw. regulacja negatywna
np.: posiadanie narkotyków jeszcze niedawno nie było prawnie uregulowane, a teraz już jest.
Argumentum a rubrica - przepisy prawne należy interpretować biorąc pod uwagę ich miejsce w systematyce danego aktu prawnego.
Układ przepisów nie jest przypadkowy - bo ma znaczenie.
Koncepcja Dworkina: dokonując interpretacji wybierz rozumienie, które idealnie pasuje w dotychczasową historię prawa.
Tzw. Materiały interpretacyjne:
- to wszelkiego rodzaju materiały, w oparciu o które interpretator może ustalić treść przepisów prawa.
- w poszczególnych krajach jest cały szereg ograniczeń.
- interpretator może korzystać z wszystkich materiałów, które są relewantne dla ustalenia treści:
1.akty normatywne
2.orzeczenia sądowe
3. materiały przygotowawcze
4. doktryna prawnicza
5. teksty uchylonych aktów normatywnych oraz związane z nimi orzecznictwo i doktryna
6. materiały komparatystyczne
7. wyniki ekspertyz naukowych opinie biegłych.
Ad.1 niezbędny materiał - zasady techniki prawodawczej, kiedyś była taka uchwała RM z 1991r. teraz rozporządzenie. Istnieje oczywista
odpowiedniość miedzy zasadami ich interpretacji. Należy przyjąc, że te teksty prawne są tworzone z zachowaniem techniki prawodawczej. Istnieją prace by ranga tej zasady była wyzsza.
Ad.2 orzeczenia sądowe - jak podają najnowsze badania ponad 95% decyzji w Niemczech zawiera cytaty z orzecznictwa sądowego.
W poszczególnych krajach wygląda to inaczej:
- Polska - podobna do Niemiec
- Francja - zakaz oficjalnego powoływania się na orzeczenia sądowe
Przy uzasadnieniu to bardzo mocny argument.
Ad.3 Również odgrywają różną rolę w poszczególnych państwach.
W Polsce mała, ale dużą w krajach skandynawskich - np.: sprawozdania komisji legislacyjnych traktuje się nieomal jako obowiązujący tekst prawny.
SN 2001r. - powołał się na sprawozdanie komisji legislacyjnej, że imitacja kija baseballowego nie mają nic wspólnego przedmiotem, który kryje się pod tą nazwą.
Ad.4. Również wygląda różnie w poszczególnych krajach:
Wlk. Bryt. - XIX - dzieła znanych twórców, np.: Cook'a były traktowane jako podstawa uzasadnienia.
Coraz częściej w naszej praktyce dzieła z danej dziedziny.
2 rodzaje argumentów:
- ma szczególną moc wtedy, gdy w danej sprawie istnieje zgodność poglądów doktryny,
- pojedyncze argumenty - są odosobnione w doktrynie
Ad.5. Należały do tego, co nazywamy wykładnią historyczną.
Wyrażą decyzje prawodawcy - znajomość tego jako argumentu, ( nawet negatywnym)
Ad.6. Czyli powołanie się na treść obcego prawa, Utrudnienie - wymagana jest jego znajomość.
Większość tego prawa wywodzi się z kręgu doktryny niemieckiej i francuskiej
TK- często powołuje się na treść poszczególnych przepisów, ich rozumienie - na konwencje orzecznictwo "strasburskie"
Ad. 7. Jeden problem - w naszych sądach mamy do czynienia z zasadą, z której wynika, ze znajomość interpretacji przepisów prawa obciążą sąd (iura novit curia)
Rzadko sąd zasięga opinii np.: profesora
TK - powołał profesora w niezwykle skomplikowanej sytuacji
Czasami jest to dopuszczalne przy stosowaniu prawa obcego np.: 1143 k.p.c.
|
