Wykład XI - 24.11.2004r.
Refleksje nad prawotwórczością wykładni.
1. Moda na interpretacje:
a) związana jest z pewną wiedzą na temat interpretacji tekstów;
W związku z komplikacją rzeczywistości, struktur społecznych, a przez to komplikacja prawa interpretacja jest konieczna;
Dworki przed interpretacją nie ma prawa
Nacisk na sposoby interpretacji
Opisowa teoria interpretacji; brak rzeczywistych kanonów, nic pewnego nie jest
b) jakość tekstów prawnych gwałtownie się obniża " kiepska" legislacja
c) coraz bardziej powszechne przekonanie, że panaceum na te bolączki jest interpretacja
2. Interpretacja literacka
- kiedy przedmiotem interpretacji są teksty; można spotkać znacznie szersze spektrum poglądów;
3. Interpretacja biblijna
Od strony merytorycznej są bliskie prawo to jest interpretacja odtwórcza;
Odosobnione poglądy o jednym znaczeniu tekstu.
ELLIOT i inni - przeciwnie - > nieskończona ilość interpretacji
U.ECO - tekst jest otwarty na interpretacje
MILLER - tekst nie ma żadnego znaczenia
Po odrzuceniu skrajnych - JEST WIELE INTEREPTACJI O WYBORZE DECYDUJE NARRATOR !
KELSEN - odnaleźć możliwe znaczenie interpretacyjne
1) rozumienie interpretacji opisującej znaczenie
2) rozumienie interpretacji przypisującej znaczenie
"To, co powinien zrobić to opisać różne znaczenia interpretacji tekstu"
Np.: kompozytor - odtwórca -> nie może odczytać partytury 2 razy tak samo, odczyt zawsze czymś się różni
- organy będą utrzymywać, że istnieje możliwość odtwórczej interpretacji
Dwie konkurujące wizje sprawowania wizji sędziowskiej.
1) doktryna wstrzemięźliwości sędziowskiej
2) doktryna sędziowskiego aktywizmu
Ad. 1) sędzia nie powinien się angażować; powinien stosować prawo wiernie, ściśle
Ad. 2) sędzia ma obowiązek czynienia prawa lepszym, w każdej sytuacji, gdy to konieczne wykładnia powinna być twórcza
Od strony statystycznej wzrost aktywności sądów;
Sadurski: co raz częściej dochodzi do konfliktów dwóch suwerennych niezależnych władz prawodawczych.
OBSERWUJEMY W ORZECZNICTWIE DUŻĄ RÓŻNICĘ MIĘDZY SAYING, A DOING.
Główne argumenty w sporze o prawotwórczość:
1) dokonanie rozróżnienia
prawo to więcej niż tekst: " Pojęcie prawa nie jest równoznaczne ze zbiorem ustaw, ale obejmuje również nadwyżkę zasad, idei, to jest podział umowny"
a) źródła samoistne - reguła i zasada, która może stanowić samodzielną podstawę decyzji stosowania prawa, może być samodzielnym źródłem praw i obowiązków;
b) źródła niesamoistne - pozostałe
Np.: A 393 kpc - wykładnia błędna -> zmienia się koncepcja źródeł prawa
2) Precedensy: prawo precedensowe
a) precedensy de iure i precedensy de facto
precedensy de iure - wiążące
to taki który implikuje obowiązek zachowania zgodnie z zawartą w nich dyspozycją, traktowany jako naruszenie prawa
precedensy de facto - nie wiążące - zachowanie w zgodzie z nim powoduje konsekwencje; naruszenie takiego precedensu prowadzi do unieważnienia decyzji; np.: jeśli pełnomocnik nie zna jakiegoś precedensu, ponosi za to odpowiedzialność
b) konkretne i abstrakcyjne
konkretne - norma w indywidualnej sprawie
c) interpretacyjne i rozstrzygnięcia
interpretacyjne - ustala interpretacje już istniejących norm np.: wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco; pierwszeństwo wykładni językowej
3) Podstawowe argumenty formułowane w sporze o prawotwórczość interpretacji
a) argumenty normatywne - dotknięte błędem naturalistycznym (MORAWSKI)
1) Braku kompetencji
Przepisy prawa nie nadają sądom uprawnień prawodawczych, sądy de facto tworzą prawo, choć de iure nie mają kompetencji (STUDNICKI)
2) Braku obowiązywania
Przepisów nadającym wyrokowi mocy obowiązującej przekraczają ramy konkretnego przypadku, zasady prawne SN;
Jeżeli prawo nie przyznaje tej cechy to nie ma mowy o prawotwórczości sądu.
3) Podziału władzy
A10 Konstytucji
4) Z demokracji
Parlament jest przeznaczony do tworzenia prawa; ma fachowców
5) Związania sędziego ustawą
A178 Konstytucji - Niezawiśli i podlegający tylko ustawom; co oznacza, że sądy nie mogą tworzyć prawa sprzecznego ustawą
b) argumenty empiryczne
1) indywidualność i konkretność
prawotwórcze - orzeczenia to normy indywidualne i konkretne ; podział konwencjonalny
2) z wykładni
2 paradygmaty wykładni:
1. wykładnia deklaratoryjna - opis co się w tekście znajduje
2. wykładnia konstytutywna - ma charakter twórczy, proces rozwijania prawa
GIZBERT-STUDNICKI; MORAWSKI ( jeśli zatrzymamy się na języku to odtwórcza, poza językiem twórcza)
Wykładnia rozszerzająca, zawężająca
3) z efektywności
Bez precedensowych rozstrzygnięć funkcjonowanie systemu byłoby niemożliwe.
Spór dotyczy różnych rozumień modeli systemu prawnego:
1) model normatywistyczny
akceptowany przez przeciwników prawotwórstwa; to akty prawne stworzone prze kompetentny organ i wyposażony w moc obowiązująca
2) model funkcjonalny
prawem są te reguły, które stanowią podstawę rozstrzygnięcia; to wszystko co funkcjonuje w praktyce co wpływa na podjęcie decyzji
|
